Waarom liegen mensen?
Sommige leugens kunnen niet zoveel kwaad. Mijn vriend en ik zijn allebei van plan om minder te eten, als hij stiekem toch een kipcorn op z’n werk eet en dit niet zegt als ik vraag wat hij gegeten heeft, dan is dit niet zo erg. Een leugentje om bestwil. Prima. Hij wil niet falen en daarom verzwijgt hij een smakelijk detail.
Niks om boos over te worden. Dit leugentje betekent dat hij zich eigenlijk schaamt en de kipcorn liever verzwijgt. Net als ik niks over de reep chocolade zeg die ik toevallig diezelfde middag baas heb gemaakt. Uiteindenlijk zijn we allebei zo guilty als wat en weten we dat we iets harder ons best moeten doen.
Er zijn twee soorten leugens: leugentjes om bestwil en strategische leugens. Het leugentje om bestwil wordt gemaakt om de ander niet te kwetsen of om je eigen status hoog te houden. Je wilt niet falen. En dat leugentje om bestwil kan geen kwaad, toch? Wel dus. Leugentjes om bestwil activeren een gebied in de hersenen waardoor er gemakkelijker grotere leugens verteld worden. De wereld zit vol bedrog maar wanneer worden leugens minder onschuldig? Iedereen heeft namelijk ooit wel eens een leugen om bestwil verteld. Misschien vroeg een vriendin of je haar dik vond en zei jij “nee”, terwijl je vindt dat er best een paar kilo af mag. Of heb je je ooit ziek gemeld, terwijl je eigenlijk hard moest studeren voor een tentamen? En terwijl je je verslapen hebt, zeg jij dat de trein vertraging had. Hoe dan ook: liegen hoort bij het leven maar als leugentjes om bestwil zich opstapelen kan dit leiden tot veel grotere leugens en dan wordt het pas echt een probleem.
Twee soorten leugenaars
Leugenaars kun je onderscheiden in twee groepen: mensen die heel bewust liegen en mensen die zelf niet doorhebben dat ze onwaarheden vertellen. Dit laatste is een aandoening die ook wel ‘pseudologie fantastica’ wordt genoemd en mensen die hier aan lijden, geloven zelf alles wat ze zeggen. Dit dwangmatig liegen is een groot probleem en er is hulp nodig om hiervan af te komen. Een andere groep leugenaars zijn de pathologische leugenaars. Deze leugenaars liegen omdat het in hun aard zit, het vertellen van leugens gebeurt vanzelf en het ergste is: ze weten heel goed dat ze liegen. Dit laatste zullen ze alleen nóóit toegeven. Ze liegen om verschillende redenen, bijvoorbeeld om zichzelf beter voor te doen of omdat ze leiden aan grootheidswaanzin. Dit laatste noemt men ook wel narcisme. Narcisten zijn typische pathologische leugenaars. Ze voelen zich beter dan anderen en willen altijd hun zin krijgen. Niemand krijgt altijd z’n zin en om toch gelijk te krijgen wurmen narcisten zich in allerlei rare hoeken. Ook pathologische leugenaars lijden aan een antisociale persoonlijkheidsstoornis.
Het is een manier om aandacht te vragen
Meestal ligt de oorsprong van leugenachtig gedrag in de kindertijd. Bij een tekort aan aandacht of juist te veel aandacht kan er gedrag ontstaan waarbij er áltijd om aandacht gevraagd wordt. Pathologische leugenaars zullen de werkelijkheid altijd een tikkeltje overdrijven, hun leven is altijd meeslepender dan dat van een ander en ze hebben alles al meegemaakt. Ze staan graag in het middelpunt van de belangstelling en daarom hemelen ze zichzelf graag op. De minder fijne dingen in het leven zullen ze nooit erkennen want hun leven moet er beter uitzien dan dat van een ander. En als dat niet lukt, is het ook helemaal mis. Marylin Monroe is een goed voorbeeld van een leugenaar die zelf het meeste leed onder haar persoonlijkheidsstoornis. In haar kindertijd voelde ze zich niet geliefd en weggedrukt omdat haar moeder niet voor haar kon zorgen. Later compenseerde ze dit gevoel met aandacht. Veel aandacht… en als ze dat niet kreeg, verzon ze wel iets om aandacht te krijgen.
Ze zijn altijd slachtoffer
Waar pathologische leugenaars vaak liegen over hun ‘perfecte’ leven, kan het ook opeens andersom draaien. Ze zijn opeens het slachtoffer. Niemand is zo ziek als hun, niemand heeft zo veel meegemaakt als hun en ga zo maar door. De pathologische leugenaar heeft alle ellende al op z’n bordje gehad, dat kan toch bijna niet? Inderdaad. Dat kan ook niet… maar de slachtofferrol zorgt voor aandacht en dat is waar ze het allemaal voor doen.
Het komt vaak voort uit een laag of negatief zelfbeeld
Dwangmatig liegen wordt ook wel geassocieerd met een laag zelfbeeld of een minderwaardigheidscomplex. Dit kan ontstaan als iemand in het verleden gepest is of van nature erg onzeker is. Om een beter gevoel te krijgen schieten deze personen vaak in de verdediging. Omdat ze ontevreden zijn over zichzelf verzinnen ze verhalen om indruk te maken. Vaak lukt dit niet waardoor ze zich nog onzekerder voelen.
Lees ook: mensen met groene ogen blijken ongelofelijk speciaal.
